7.2. Instalacja systemu Debian GNU/Linux

Opis ten dotyczy instalacji systemu Debian GNU/Linux. W sieci można spotkać dużo innych opisów, np. Debian GNU/Linux. Desktop Survival Guide autorstwa Grahama Wiliamsa, które są bardziej wyczerpujące i kompletne.

Instrukcja z niniejszego rozdziału dotyczy specyficznej dystrybucji systemu Debian, przygotowanej przez firmę Praterm. Nasza dystrybucja mieści się na jednej płycie CD, jako bazę wykorzystujemy najnowsze dystrybucje oficjalne systemu. Przebieg instalacji jest podobny do przebiegu instalacji zwykłego systemu Debian (główną różnicą jest ilość pakietów do zainstalowania i skonfigurowania).

Żeby zainstalować system Debian z płyty instalacyjnej, komputer musi wspierać uruchamianie systemu operacyjnego poprzez urządzenie CD (tzw. bootable CD-ROM). Co robimy, krok po kroku:

W ten sposób Debian został zainstalowany.

Uwaga! Po zainstalowaniu Debiana należy uruchomić powtórnie system. Po uruchomieniu system będzie działał na nowym jądrze.

7.2.1. Dodatki i problemy podczas instalacji

Poniżej przedstawiono garść informacji dotyczących problemów, które mogą się pojawić po zainstalowaniu systemu.

7.2.1.1. Konfiguracja X-Windows

Może się zdarzyć, że w czasie instalacji źle skonfigurowaliśmy X-Windows (np. wybraliśmy opcję automatycznego wykrywania środowiska, która się programowi instalującemu nie udała) i iksy nie wstają po uruchomieniu systemu. Należy się wówczas zalogować w trybie tekstowym i wydać z konsoli komendę:

   dpkg-reconfigure xserver-xorg
Uruchomiony zostanie konsolowy program konfiguracyjny, który pozwoli nam na wprowadzenie nowych ustawień.

7.2.1.2. Konfiguracja sieci

W Debianie nie ma jednego spójnego narzędzia do zarządzania systemem. Istnieje za to wybór narzędzi do konfiguracji poszczególnych elementów systemu (np. narzędzie etherconf do konfiguracji sieci lokalnej).

Debiana natomiast jest stosunkowo łatwo konfigurować ręcznie: ustawienia sieci są w pliku /etc/network/interfaces. Plik ze skonfigurowanymi urządzeniami lo i eth0 ma następującą postać:

auto lo eth0

iface lo inet loopback

iface eth0 inet static
        address 192.168.1.166
        netmask 255.255.255.0
        broadcast 192.168.1.255
        gateway 192.168.1.1
Pierwsza linia mówi które interfejsy są uruchamiane automatycznie przy starcie systemu. Opis każdego interfejsu rozpoczyna się od słowa iface. Komenda, co widać powyżej, może przyjmować różne parametry w zależności od rodzaju interfejsu.

Po wprowadzeniu poprawki w pliku interfaces należy uruchomić ponownie interfejsy sieciowe:

/etc/init.d/networking restart
..i sprawdzić czy interfejsy zostały zainicjowane:
ifconfig

Należy również skonfigurować listę serwerów DNS. Podobnie jak w innych Linuksach, serwery DNS są wypisane w pliku /etc/resolv.conf. Plik składa się z kolejnych wierszy z adresami DNS-ów, przykładowy plik /etc/resolv.conf wygląda zatem następująco:

nameserver 148.81.16.51
nameserver 195.187.245.51
nameserver 194.204.159.1
nameserver 194.204.152.34

Jeszcze innym plikiem jest /etc/hosts, który zawiera listę statycznych numerów IP i ich nazw (albo tzw. aliasów), np.:

192.168.1.1	server
192.168.1.10	terminal1
192.168.1.11	terminal2
192.168.1.12	terminal3	kierownik
Dla każdego numeru IP można wpisać więcej niż jedną nazwę hosta: do hosta 192.168.1.12 można się odwoływać równie dobrze za pomocą nazwy terminal3 jak i kierownik.

7.2.1.3. Instalowanie/upgrade pakietów

W systemie Debian istnieje wygodne narzędzie do zarządzania pakietami: apt-get. Potrafi automatycznie zlokalizować niezbędne pakiety w sieci (lub na CD-ROM-ie), wykryć zależności pomiędzy paczkami i poprawnie zainstalować żądany pakiet. Żeby zainstalować pakiet <pakiet>, należy wywołać program następująco:

apt-get install <pakiet>
Program wyszuka w lokalnej bazie danych indeks paczki a następnie sprawdzi co jest potrzebne do poprawnego jej zainstalowania. Przed zainstalowaniem poinformuje o wielkości ściąganych z sieci danych i poprosi nas o potwierdzenie. Po ściągnięciu, pakiet zostanie automatycznie zainstalowany i skonfigurowany.

Pliki konfiguracyjne programu znajdują się w katalogu /etc/apt - szczególnie istotny jest plik /etc/apt/sources.list, który zawiera listę wszystkich hostów (lub identyfikatorów płyt CD-ROM), z których będą pobierane paczki. Dodawanie do pliku hostów odbywa się ręcznie, należy do pliku dopisać nową linię, np.:

deb http://sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/debian sid main contrib non-free
co oznacza, że paczki .deb będą ściągane z sieci za pomocą protokołu HTTP z adresu: sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/debian.

Jeżeli posiadamy płyty z pakietami Debiana, to należy każdą z takich płyt dodać do listy za pomocą komendy apt-cdrom add - program poprosi nas o włożenie płyty, stworzy sobie lokalny indeks pakietów i wpisze identyfikator płyty do pliku /etc/apt/sources/list.

Jeżeli korzystamy z sieci do ściągania/odświeżania paczek, to co pewien czas program apt-get wymaga odświeżenia danych (na serwerach zmieniają się pakiety, powstają nowe zależności itp). Jeżeli więc komenda z opcją "install" np. nie znajduje poprawnie zależności pomiędzy paczkami, należy wywołać ją z opcją "update":

apt-get update

7.2.1.4. Wtyczka Macromedia Flash dla programu Mozilla

Ponieważ wtyczka Macromedia Flash nie jest częścią programu Mozilla (Mozilla Firefox), należy ją oddzielnie zainstalować, żeby na stronach wyświetlały się programy napisane we Flashu. W tym celu wywołujemy komendę (zakłada się, że program apt został już poprawnie skonfigurowany):

apt-get install flashplugin-nonfree

7.2.1.5. Logowanie się bez hasła

W Debianie (ze względów bezpieczeństwa) została zablokowana możliwość logowania się bez hasła. Żeby ją odblokować, należy otworzyć plik /etc/pam.d/common-auth i znaleźć następującą linię:

	auth    required        pam_unix.so 
i zamienić ją na następującą:
	auth    required        pam_unix.so nullok

7.2.1.6. Polska klawiatura w KDE

(Uwaga! zwykle klawiatura jest poprawnie skonfigurowana od razu po zainstalowaniu systemu)

W celu skonfigurowania w KDE (3.1) polskiej klawiatury tak, żeby nasze znaczki narodowe otrzymywane przy pomocy kombinacji ALT-<klawisz>, należy:

  • Otworzyć Centrum sterowania a tam: Regionalne i Dostępność/Układ klawiatury.

  • Zaznaczyć (na górze): "włącz układy klawiatury".

  • W części dostępne układy dodać układ "polski".

  • Ustawić podstawowy układ "polski" .

  • Sprawdzić, czy na dolnym pasku jest wyświetlone wyświetlone słowo "pl" - co oznacza, że nasz układ klawiatury został włączony.

7.2.1.7. Konfiguracja Menedżera logowania

Możemy jeszcze skonfigurować Debiana tak, żeby wyświetlał miłe przywitanie i automatycznie logował się na użytkownika palacz. W tym celu należy:

  • Otworzyć Panel sterowania, następnie wybrać Administracja systemu i tam Menedżer logowania.

  • W zakładce Wygląd zmienić Powitanie na np. "Witamy w systemie SZARP 2.2". Widoczne logo KDE można zmienić na ikonę umieszczoną w pliku /opt/szarp/resources/documentation/new/common/praterm-logo.png.

  • W zakładce Użytkownicy kliknąć na obrazki użytkowników i wybrać np. default2.png.

  • Na koniec w zakładce Ułatwienia zaznaczyć Włącz automatyczne logowanie i wybrać użytkownika "palacz".

7.2.1.8. WindowMaker

Jeżeli instalujemy system WindowMaker, to należy pamiętać, żeby nazwa menadżera okien w KDM-ie była taka sama, jak nazwa programu wykonywalnego (w Debianie: wmaker).

7.2.1.9. CD-ROM

W systemie Debian CD-ROM jest domyślnie montowany w katalogu /cdrom lub w nowszych wersjach (zgodnie z LSB 2.0) w katalogu /media/cdrom, a nie, jak w przypadku systemu RedHat, w katalogu /mnt/cdrom.

7.2.1.10. GRUB

W systemie Debian istnieje skrypt o nazwie update-grub, który automatycznie wykrywa wszystkie dostępne jądra Linuksa i odpowiednio konfiguruje plik /boot/grub/menu.lst. Niestety, nie dodaje on partycji Windowsowych. Jeżeli chcielibyśmy skorzystać z tego wygodnego skryptu to należy pamiętać, że dodane przez nas ręcznie partycje (Windowsowe) zostaną usunięte przez skrypt update-grub, jeśli umieścimy je pomiędzy liniami:

	### BEGIN AUTOMAGIC KERNELS LIST
	
oraz
	### END DEBIAN AUTOMAGIC KERNELS LIST
	
Najlepiej więc dodać własną sekcję na końcu pliku po oznaczeniu:
	### END DEBIAN AUTOMAGIC KERNELS LIST
	

7.2.1.11. Zarządzanie modułami jądra

W Debianie, podobnie jak w innych Linuksach, konfiguracja i zarządzanie modułami wykonywane jest za pomocą programów modprobe (ładowanie modułów), depmod (tworzenie pliku z zależnościami) itp. Tradycyjnie, plikiem konfiguracyjnym jest tu /etc/modules.conf (w powodu pewnych zaszłości historycznych, czasami nazywanym /etc/conf.modules, ale już rzadko). W pliku tym wypisane są nazwy modułów do załadowania przez system, ich parametry oraz inne możliwe nazwy plików (tzw. aliasy). Dodatkowym plikiem związanym z modułami jest /etc/modules, który zawiera listę modułów ładowanych przy starcie systemu (w trakcie działania nie jest używany).

Niestety plik /etc/modules.conf jest wykorzystywany przez wiele różnych programów, pojawiają się więc kłopoty wynikające dodawania doń przez programy własnych wpisów (których już zwykle nie usuwają, a jeśli usuwają stosują własne "magiczne triki", żeby rozpoznać to, co same nawpisywały). Wprowadzono więc w Debianie nowy mechanizm polegający na tym, że oryginalna konfiguracja jest umieszczona w wielu oddzielnych plikach w katalogu /etc/modutils. Następnie plik /etc/modules.conf jest generowany przy użyciu komendy update-modules.

Uwaga! W przypadku jądra w wersji 2.6.x zamiast pliku /etc/modules.conf, mamy plik /etc/modprobe.conf a zamiast katalogu /etc/modutils/ mamy katalog /etc/modprobe.d/.

7.2.1.12. Konfiguracja karty graficznej S3 VT835 ProSavage KM266/KL266

Niektóre modele kart graficznych X-server nie są poprawnie konfigurowane na etapie instalacji. Objawia się to brakiem obrazu w trybie graficznym. Jedną z takich kart jest:

VGA compatible controler S3 Inc. VT8375 [ProSavage9 KM266/KL266]
W celu ręcznej konfiguracji należy przełączyć się na konsole tekstową, zalogować się na root-a, a następnie wydać polecenie:
dpkg-reconfigure xserver-xfree86

W oknie Select the desired X server driver należy wybrać vesa.

Identyfikator karty graficznej w oknie: Enter an identifier for your video card należy pozostawić niezmieniony.

W oknie Please enter the video card's bus identifier pozostawiamy puste pole. Podobnie postępujemy w oknie Enter the amount of memory (in kB) to be used by your video card.

Zawartość okna Please select the XKB rule set to use również pozostawiamy niezmienioną.

W oknie Please select your keyboard model należy wybrać pc104.

W oknie Please select your keyboard layout należy wpisać pl.

Pole oknie Please select your keyboard variant pozostawiamy puste, podobnie jak pole w oknie Please select your keyboard options.

W oknie Please select your mouse port należy wybrać ścieżkę do portu, do którego jest podłączona mysz. Pozycja domyślna (ustawiona przez skrypt konfiguracyjny) jest zalecana, gdyż może zapobiec ewentualnym problemom.

W oknie Please choose the entry that best describe your mouse należy wybrać typ myszy. Dla myszy bez kółka należy wybrać pozycję PS/2, natomiast dla myszy z kółkiem należy wybrać imPS/2. Uwaga: również w tym przypadku pozycja domyślna jest zalecana.

W oknie Emulate 3 button mouse? odpowiadamy twierdząco tylko, gdy chcemy programowo emulować trzeci klawisz myszy przy pomocy jednoczesnego wciśnięcia lewego i prawego przycisku myszy. Jeżeli posiadamy mysz trójprzyciskową odpowiadamy przecząco.

W oknie Enable scroll events from mouse wheel odpowiadamy twierdząco jeżeli X-server ma obsługiwać kółko od myszy.

W oknie Enter an identifier for your monitor należy wpisać identyfikator posiadanego monitora. Można też pozostawić istniejącą nazwę proponowaną przez skrypt konfiguracyjny.

W oknie Is your monitor an LCD device? odpowiadamy twierdząco, gdy posiadamy panel LCD. W przypadku monitorów CRT (z kineskopem) należy wybrać Nie.

W oknie Please choose a method for selecting your monitor characteristics należy wybrać pozycję Advanced.

W oknie Enter your monitor's horizontal sync range zaleca się wpisanie wartości 28-50. Jest to wartość dość uniwersalna, zapewnia poprawną pracę monitora i powinna być bezpieczna dla większości monitorów.

W oknie Enter your monitor's vertical refresh range zaleca się wpisanie wartości 43-75. Podobnie jak poprzednio wartość ta jest uniwersalna i bezpieczna.

W oknie Select the video modes you would like the X server to use należy zaznaczyć tryby graficzne, w których ma pracować X-server. Zaleca się zaznaczenie opcji 800 x 600 oraz 1024 x 768. W oknie Please select your desired default color depth in bits zaleca się wybranie pozycji 24.

W oknie Select the XFree86 server modules that should be loaded by default należy sprawdzić czy zaznaczone są następujące pozycje: GLcore, bitmap, dbe, ddc, dri, extmod, freetype, glx, int10, record, speedo, type1, vbe.

W oknie Write default Files section to configuration file odpowiadamy Tak.

W oknie Write default DRI section to configuration file również odpowiadamy Tak.

W celu wprowadzenia zmian należy zrestartować X-server poleceniem:

/etc/init.d/kdm restart

7.2.1.13. Zawieszanie się instalatora podczas autodetekcji parametrów monitora

Czasami może się zdarzyć, że podczas instalacji systemu Linux, po wybraniu opcji Attempt monitor autodetection z odpowiedzią Yes instalator się zawiesi. Dzieje się tak dlatego, że podczas instalacji jest wywoływany program get-edid, który w przypadku niewykrycia poprawnych parametrów monitora zawiesza się. W celu odblokowania instalatora należy przełączyć się na inną, wolną konsolę, zalogować się a następnie wywołać polecenie:

killall get-edid
Uwaga! Tę czynność należy wykonać kilkukrotnie także podczas instalowania pakietów XServer.